Opowiadanie o Królestwie Części Mowy
„Dawno dawno temu żył potężny król, który rządził bardzo wyjątkowym królestwem – Królestwem Części Mowy. Wszystko w państwie króla było uporządkowane.”
Tak zaczęliśmy przygodę z częściami mowy – od „Opowiadania o Królestwie Części Mowy”, opartym na tym z książki dr Małgorzaty Mikszy „Zrozumieć Montessori”, ale w zmodyfikowanej przez nas formie, dostosowanej do posiadanej już wiedzy naszego 8-latka.
Opowieść przepleciona była wieloma aktywnościami i zadaniami.
Do prezentacji użyliśmy samodzielnie wykonanych brył z modeliny:
- król – rzeczownik – duża czarna piramida
- pierwszy sługa – przymiotnik – średnia ciemnoniebieska piramida
- drugi sługa – liczebnik – mała jasnoniebieska piramida
- zastępca – zaimek – wydłużona fioletowa piramida
- słońca – czasownik – duża czerwona kula
- księżyc – przysłówek – mała pomarańczowa kula
- droga lub tory – spójnik – mały różowy prostopadłościan
- drogowskaz – przyimek – zielony półksiężyc
- okrzyki – wykrzyknik – żółta piramida z kulą na wierzchołku
- huśtawka – partykuła – mały brązowy prostopadłościan.
Na ich podstawie powstały śmieszne portrety postaci naszej historii.
Razem z królem rzeczownikiem rozejrzeliśmy się w około w celu znalezienia rzeczowników z naszego otoczenia. Znalazły się wśród nich: stół, krzesło, lodówka, kominek, dynia, mama, tata.
Dodatkowo dołożyliśmy do nich miejsca, zjawiska, czynności, pojęcia abstrakcyjne. Wykorzystaliśmy też farmę gramatyczną i skrzynki gramatyczne – odpowiednio do każdej z omawianych części mowy.
Król wezwał do siebie pierwszego sługę – przymiotnik. Wówczas wszyscy podwładni mieli zaszczyt widzieć, jakim naprawdę był on królem. Nasz król był mądry, odważny, sprawiedliwy.
Z racji jesiennej pory jako dodatkowy przykład określania przymiotnikami rzeczownika wybraliśmy dynię – należało ją obejrzeć, dotknąć, powąchać, a następnie opisać.
Okazało się, że dynia jest pomarańczowa, duża, gładka. Wypisaliśmy przymiotniki na niebieskich kartonikach.
Z drugim sługą liczebnikiem policzyliśmy ile mamy krzeseł w jadalni, który z kolei jest dzień miesiąca oraz jaką część wszystkich części mowy stanowią piramidy.
Król i jego słudzy mocno się namęczyli, dlatego pojawił się zastępca zaimek – wydłużona fioletowa piramida, który zawsze pojawiał się sam – bez żadnego sługi. Tutaj pobawiliśmy się w „zamienianie” rzeczowników na zaimki:
- król – on
- dynia – coś
- mama – ja
- tata – ty
Wspomnieliśmy również, że inne części mowy, jak przymiotnik, liczebnik, przysłówek też mogą mieć zastępców.
Pewnego zimowego poranka, króla i jego sługi przed skostnieniem z zimna, uchroniło czerwone słońce czasownik. Przetaczało się ono po niebie i ożywiło króla oraz wszystko wokół do życia. Dzięki czasownikowi wprawiliśmy w ruch piłkę oraz nasze ciała: podskakując, biegając, siadając, czy leżąc. A ponieważ słońcu często towarzyszył również pomarańczowy księżyc przysłówek, możliwe było określenie jak to robimy, gdzie i kiedy.
Drogę do zamku wyznaczają zielone drogowskazy przyimki. Wskazują, którędy należy pójść. Wszystkie miasta w królestwie połączone są różowymi drogami i miastami – to spójniki.
Ale nie myślcie sobie, że w królestwie panuje cisza. Ludzie wykrzykują głośno jakieś słowa z radości lub strachu „halo”, „och”, psy szczekają „hau hau”, albo z hukiem spadają różne przedmioty „bach”.
Rozszerzyliśmy książkowe opowiadanie o partykułę (której nie ma ze względu na tłumaczenie z innego języka). Nazwaliśmy ją huśtawką, ponieważ najczęściej wyrażamy nią niezdecydowanie, wątpliwość, wahanie, niepewność oraz nadaje ona wypowiedzeniom zabarwienie znaczeniowe lub uczuciowe.
Części mowy w praktyce
Kiedy poznaliśmy cudowne królestwo, przyszła kolej na odszukanie naszych bohaterów w zdaniach.
Zaczęliśmy od prostych zdań, jedynie z rzeczownikiem i czasownikiem, stopniowo rozbudowując je o kolejne części mowy. Na koniec, nie zabrakło również tworzenia własnych zdań 🙂
Do oznaczenia części mowy użyliśmy symboli wyciętych z pianki kreatywnej. Jeden zestaw ma podklejone magnesy, wtedy można zdania pisać na tablicy i przyczepiać symbole poniżej.
Na koniec zebraliśmy najważniejsze informacje o każdej z części mowy w formie plakatów, które zawisły na tablicy.
Na każdym z nich zamieściliśmy symbol odpowiadający danej części mowy, jej nazwę, pytania na jakie odpowiada, przez co się odmienia oraz po kilka przykładów.
Dzięki takiemu przedstawieniu tematyki można w prosty sposób przedstawić coś tak abstrakcyjnego jak części mowy.
Symbole można wziąć do ręki, toczyć po stole itd. Coś fantastycznego!